Obornik kurzy, dzięki wysokiemu stężeniu składników pokarmowych, jest jednym z najbardziej wartościowych nawozów naturalnych wykorzystywanych w ogrodnictwie. Zawiera znaczne ilości azotu (N), fosforu (P) i potasu (K), a także wapń i mikroelementy. W przeciwieństwie do obornika bydlęcego czy końskiego, wykazuje intensywniejsze działanie nawozowe, ale wymaga ostrożnego stosowania. Jedną z najbardziej efektywnych form jego aplikacji jest gnojówka – płynna postać nawozu organicznego, która umożliwia precyzyjne i bezpieczne dostarczenie składników pokarmowych do roślin.
Skład chemiczny i właściwości obornika kurzego
W świeżym oborniku kurzym zawartość azotu może przekraczać 1,5%, fosforu – 1,2%, a potasu – 0,9%. Zawiera także łatwo przyswajalny wapń oraz związki organiczne stymulujące rozwój mikroflory glebowej. Jednak z uwagi na dużą koncentrację związków amonowych, świeży obornik może być fitotoksyczny, dlatego jego fermentacja w postaci gnojówki jest zalecanym sposobem przetworzenia przed użyciem.
Przygotowanie gnojówki – wymagania i proporcje
Wybór materiału
Do przygotowania gnojówki najlepiej nadaje się obornik kurzy pochodzący z chowu ściółkowego, który zawiera także słomę, trociny lub inne materiały organiczne wiążące azot. Nie zaleca się stosowania obornika z chowu klatkowego z uwagi na jego wysoką koncentrację soli i amoniaku, mogących powodować uszkodzenia roślin.
Pojemnik i lokalizacja
Do fermentacji należy użyć pojemnika z tworzywa sztucznego, beczki plastikowej lub specjalistycznego zbiornika do fermentacji nawozów organicznych. Naczynie nie może być wykonane z metalu – kontakt z kwaśnym odciekiem może powodować korozję i zanieczyszczenie nawozu. Pojemnik powinien być umieszczony w miejscu osłoniętym od deszczu, ale z dostępem do ciepła (temperatura otoczenia 15–25°C sprzyja procesom fermentacyjnym).
Proporcje składników
Standardową proporcją do przygotowania gnojówki jest:
-
1 część obornika kurzego
-
10 części wody (najlepiej deszczówki lub odstanej wody wodociągowej)
Mieszaninę dokładnie miesza się i pozostawia do fermentacji. W celu zminimalizowania strat azotu przez ulatnianie się amoniaku, zaleca się przykrycie pojemnika pokrywą przepuszczającą gazy, np. workiem jutowym lub siatką cieniującą.
Proces fermentacji i czas dojrzewania
Fermentacja trwa zazwyczaj od 10 do 21 dni, w zależności od temperatury i intensywności mieszania. Codzienne lub co dwudniowe przemieszanie zawartości pojemnika poprawia warunki tlenowe i przyspiesza rozkład materii organicznej. Fermentacja przebiega z udziałem bakterii tlenowych i fakultatywnych beztlenowców, które przekształcają substancje organiczne w związki przyswajalne dla roślin. Po zakończeniu fermentacji ciecz staje się ciemnobrązowa, jednolita i pozbawiona intensywnego zapachu amoniaku.
Zasady stosowania gnojówki z obornika kurzego
Rozcieńczanie przed użyciem
Gnojówka po fermentacji jest skoncentrowanym nawozem organicznym i nie powinna być stosowana w formie nierozcieńczonej. Zaleca się rozcieńczenie w proporcji:
-
1:10 do podlewania warzyw i bylin
-
1:5 w przypadku roślin silnie żarłocznych (np. dyniowate, pomidory)
-
1:15 do nawożenia roślin młodych i wrażliwych
Nieprzestrzeganie tych proporcji może prowadzić do uszkodzenia systemów korzeniowych i zahamowania wzrostu roślin.
Terminy i częstotliwość nawożenia
Gnojówkę należy stosować w fazie intensywnego wzrostu roślin, tj. od maja do sierpnia. Częstotliwość zależy od gatunku rośliny i rodzaju gleby – zazwyczaj co 10–14 dni. W przypadku gleb próchniczych i żyznych częstotliwość można zmniejszyć. Nawożenie należy prowadzić na wilgotną glebę, najlepiej po wcześniejszym podlaniu czystą wodą.
Wpływ gnojówki na glebę i mikroflorę
Gnojówka z obornika kurzego nie tylko dostarcza składników mineralnych, ale także poprawia aktywność biologiczną gleby. Obecność substancji organicznych wspiera rozwój pożytecznych mikroorganizmów glebowych, takich jak bakterie nitryfikacyjne czy grzyby mikoryzowe. Stosowanie gnojówki wpływa również korzystnie na strukturę gleby, zwiększa retencję wody i ogranicza wypłukiwanie składników pokarmowych.
Ograniczenia i środki ostrożności
Fitotoksyczność i nadmiar azotu
Ze względu na wysoką zawartość związków azotu, niekontrolowane stosowanie gnojówki może prowadzić do przenawożenia i akumulacji azotanów w roślinach jadalnych. Należy unikać nawożenia bezpośrednio przed zbiorami warzyw i owoców – ostatnią dawkę najlepiej zastosować na 3–4 tygodnie przed zbiorem.
Ryzyko skażenia mikrobiologicznego
Stosowanie świeżego, nieprzefermentowanego obornika lub niedojrzałej gnojówki niesie ryzyko wprowadzenia do gleby chorobotwórczych mikroorganizmów, takich jak Salmonella spp. czy E. coli. Właściwa fermentacja i higieniczne warunki przygotowania eliminują to zagrożenie.
Ochrona wód gruntowych
Z uwagi na mobilność azotanów, nadmierne i niekontrolowane stosowanie gnojówki może prowadzić do zanieczyszczenia wód gruntowych. Dlatego nie należy jej stosować w nadmiarze, na glebach piaszczystych i w bezpośrednim sąsiedztwie zbiorników wodnych.
Gnojówka z obornika kurzego to efektywny i silnie działający nawóz organiczny, który przy prawidłowym przygotowaniu i stosowaniu może znacząco zwiększyć plonowanie roślin i poprawić kondycję gleby. Wymaga jednak dużej ostrożności i precyzji – zarówno na etapie fermentacji, jak i aplikacji. Znajomość składu chemicznego, zasad bezpieczeństwa i praktycznych aspektów stosowania tego nawozu stanowi podstawę profesjonalnej uprawy ogrodniczej opartej na naturalnych metodach nawożenia.
