Magnolie (Magnolia spp.) są jednymi z najczęściej sadzonych drzew i krzewów ozdobnych w ogrodach przydomowych i parkach. Cenione za spektakularne kwitnienie wczesną wiosną oraz dekoracyjne liście, są obecne w wielu aranżacjach ogrodowych. Wraz ze wzrostem zainteresowania roślinami ozdobnymi rośnie także zapotrzebowanie na wiedzę z zakresu ich wpływu na zdrowie ludzi i zwierząt. W niniejszym artykule przyjrzymy się, czy magnolie należy traktować jako rośliny trujące, a jeśli tak – to w jakim zakresie.
Charakterystyka botaniczna rodzaju Magnolia
Rodzaj Magnolia należy do rodziny magnoliowatych (Magnoliaceae) i obejmuje ponad 200 gatunków drzew i krzewów pochodzących głównie z Azji Wschodniej oraz Ameryki Północnej i Południowej. Najczęściej spotykane w ogrodnictwie gatunki to:
-
Magnolia × soulangeana (magnolia Soulange’a),
-
Magnolia stellata (magnolia gwiaździsta),
-
Magnolia kobus (magnolia Kobus),
-
Magnolia grandiflora (magnolia wielkokwiatowa).
Rośliny te charakteryzują się dużymi, pachnącymi kwiatami, liśćmi sezonowymi lub zimozielonymi (w przypadku niektórych gatunków), a także zwartym pokrojem sprzyjającym ich zastosowaniu w architekturze krajobrazu.
Związki chemiczne obecne w magnoliach
Główne substancje bioaktywne zawarte w roślinach z rodzaju Magnolia to lignany, w tym magnolol i honokiol – związki obecne głównie w korze i drewnie magnolii wielkokwiatowej (M. grandiflora) oraz magnolii lekarskiej (M. officinalis). Lignany te wykazują silne działanie przeciwutleniające, przeciwbakteryjne i przeciwzapalne, dlatego od wieków stosowane są w tradycyjnej medycynie chińskiej.
W liściach, kwiatach i owocach magnolii występują ponadto olejki eteryczne, flawonoidy i alkaloidy. Mimo iż wiele z tych substancji ma pozytywne właściwości farmakologiczne, ich działanie w dużych dawkach może być drażniące lub toksyczne.
Toksyczność magnolii dla ludzi
Z punktu widzenia praktyki ogrodniczej magnolie nie są zaliczane do roślin wysoce trujących. W dostępnych źródłach toksykologicznych (np. baza ASPCA, amerykańska Agencja do spraw Zapobiegania Okrucieństwu wobec Zwierząt) brak jest jednoznacznych dowodów na toksyczność magnolii w standardowych warunkach użytkowania. Kontakt ze skórą nie powoduje reakcji alergicznych, a przypadkowe spożycie części roślin przez dzieci (np. liści czy kwiatów) zazwyczaj kończy się jedynie łagodnymi objawami ze strony układu pokarmowego, takimi jak nudności czy biegunka.
Warto jednak zaznaczyć, że nasiona magnolii (szczególnie z gatunków o dużych, czerwonych owocach) zawierają związki mogące wywołać zaburzenia trawienne przy spożyciu większej ilości. Ze względu na gorycz i nieprzyjemny smak, przypadki zatrucia są rzadkie i łagodne.
Toksyczność magnolii dla zwierząt domowych
W kontekście ogrodnictwa ważne jest również rozpatrzenie wpływu magnolii na zdrowie zwierząt domowych – psów i kotów. Obecnie brak jest danych potwierdzających silną toksyczność magnolii dla tych zwierząt. W praktyce weterynaryjnej nie notuje się przypadków zatruć wywołanych przez kontakt lub spożycie tej rośliny. Dla właścicieli ogrodów, w których przebywają czworonogi, oznacza to relatywnie niskie ryzyko związane z uprawą magnolii.
Należy jednak pamiętać, że każdy organizm może zareagować indywidualnie – zwłaszcza młode psy i koty o dużej ciekawości świata mogą próbować podgryzać liście, kwiaty lub nasiona. W takich przypadkach zaleca się obserwację zwierzęcia i konsultację z lekarzem weterynarii przy wystąpieniu nietypowych objawów.
Aspekty praktyczne dla ogrodników
Z punktu widzenia ogrodnika i architekta krajobrazu magnolia jest rośliną bezpieczną do stosowania w przestrzeniach publicznych, w ogrodach przydomowych oraz ogrodach terapeutycznych. Jej niska toksyczność oraz brak alergenności czynią ją odpowiednią dla placówek oświatowych, terenów zieleni miejskiej oraz ogrodów sensorycznych.
Warto jednak pamiętać o kilku zasadach dobrej praktyki ogrodniczej:
-
nie zaleca się sadzenia magnolii bezpośrednio przy placach zabaw, gdzie dzieci mogą mieć kontakt z opadłymi owocami lub liśćmi;
-
należy regularnie usuwać opadłe części rośliny, zwłaszcza nasiona;
-
w przypadku gatunków importowanych lub mało znanych (np. Magnolia denudata, M. liliiflora) warto zasięgnąć informacji na temat potencjalnej toksyczności w lokalnych źródłach naukowych.
Magnolia, mimo zawartości bioaktywnych związków chemicznych, nie jest rośliną uznawaną za trującą w praktyce ogrodniczej. Zarówno dla ludzi, jak i zwierząt domowych i gospodarskich, stanowi stosunkowo bezpieczny wybór rośliny ozdobnej. Ryzyko ewentualnych niepożądanych reakcji związanych z kontaktem lub spożyciem jest minimalne, a ewentualne objawy mają charakter łagodny i samoograniczający się.
Z tego względu magnolia może być z powodzeniem wykorzystywana w szeroko pojętym ogrodnictwie – zarówno amatorskim, jak i profesjonalnym – pod warunkiem przestrzegania podstawowych zasad bezpieczeństwa oraz higieny ogrodu.
