Jabłonie to jedne z najczęściej uprawianych drzew owocowych w Polsce i Europie, a różnorodność ich odmian jest ogromna – od starych, tradycyjnych typów po nowoczesne hybrydy hodowlane. Wybór odpowiedniej odmiany jabłoni ma kluczowe znaczenie zarówno dla sadowników komercyjnych, jak i ogrodników amatorów. Odmiany różnią się między sobą smakiem, twardością miąższu, okresem dojrzewania, podatnością na choroby czy zapotrzebowaniem na zapylacze. W tym artykule przedstawiamy najważniejsze informacje na temat znanych, samopylnych, słodkich i miękkich, nowych oraz historycznych odmian jabłoni.
Jakie są znane odmiany jabłek?
Wśród najczęściej spotykanych odmian jabłek wyróżniamy te przeznaczone do spożycia na surowo, przetwórstwa oraz przechowywania. Każda z nich ma swoje cechy charakterystyczne, które wpływają na wybór przy zakładaniu sadu lub zakupie drzewek do ogrodu.
Popularne odmiany jabłoni:
- Ligol – jedna z najpopularniejszych odmian w Polsce, wyróżniająca się dużymi, czerwonymi owocami i słodko-kwaskowym smakiem. Nadaje się do długiego przechowywania.
- Szampion – odmiana deserowa, o słodkim, aromatycznym smaku. Często wybierana przez konsumentów ze względu na soczystość i delikatność miąższu.
- Jonagold – krzyżówka odmian Jonathan i Golden Delicious. Owoce są duże, bardzo soczyste, zrównoważone w smaku. Często wykorzystywana do produkcji soków.
- Golden Delicious – klasyka wśród jabłek o słodkim smaku, znana z chrupiącej konsystencji i szerokiego zastosowania kulinarnego.
- Idared – odmiana późna, długo się przechowuje. Ma jasnoczerwone owoce, lekko kwaskowe, świetne na przetwory.
- Gloster – intensywnie czerwone jabłka o stożkowym kształcie, z twardym, lekko kwaskowatym miąższem.
Znane odmiany jabłek różnią się między sobą także okresem dojrzewania: są odmiany wczesne (np. Papierówka), średnio późne i zimowe. Wybór zależy od planowanego zastosowania i warunków klimatycznych danego regionu.
Jakie są odmiany jabłoni samopylnych?
Większość jabłoni wymaga zapylacza – drugiej odmiany, która kwitnie w tym samym czasie, aby doszło do skutecznego zapylenia. Jednak istnieje kilka odmian samopylnych, które mogą owocować bez obecności innej odmiany.
Przykłady samopylnych odmian jabłoni:
- Rajka – odporna na parcha, wcześnie zaczyna owocowanie. Idealna do uprawy ekologicznej. Może owocować bez zapylacza, choć plon będzie większy przy obecności innych drzew.
- Goldrush – odmiana odporna na choroby, bardzo słodka, samopylna. Nadaje się do długiego przechowywania.
- Redlove Era – nowoczesna odmiana o czerwonym miąższu, samopylna, odporna na choroby grzybowe.
- Delikates – odmiana deserowa, o dużych i słodkich owocach. Może zawiązywać owoce bez zapylacza.
Warto pamiętać, że nawet odmiany uznane za samopylne zwykle dają lepsze plony przy obecności innych jabłoni kwitnących w tym samym czasie. Dlatego w sadach i ogrodach zaleca się sadzenie różnych odmian w odpowiednich odległościach.
Jakie odmiany jabłek są słodkie i miękkie?
Smak i konsystencja jabłek to istotne cechy dla konsumentów. Odmiany słodkie i miękkie są szczególnie cenione jako jabłka deserowe, idealne do bezpośredniego spożycia, zwłaszcza przez dzieci i osoby starsze.
Do słodkich i miękkich odmian należą:
- Delikates – jabłko o bardzo słodkim smaku i miękkim, soczystym miąższu. Nadaje się do jedzenia na surowo.
- McIntosh – odmiana kanadyjska o charakterystycznym aromacie, miękkim miąższu i intensywnym, słodkim smaku.
- Paulared – jabłko deserowe, z miękkim miąższem i słodko-kwaśnym smakiem, dojrzewa już pod koniec sierpnia.
- Gala – bardzo popularna odmiana o słodkim, lekko miodowym smaku i delikatnej teksturze. Idealna dla dzieci.
- Jonagored – sport odmiany Jonagold, często słodszy i bardziej miękki, nadaje się do bezpośredniego spożycia.
Miękkie jabłka są mniej trwałe w przechowywaniu, dlatego należy je spożywać na bieżąco lub przetwarzać na kompoty, musy i ciasta.
Jakie są najnowsze odmiany jabłek?
Hodowla jabłoni rozwija się dynamicznie. Nowoczesne odmiany tworzone są z myślą o zwiększonej odporności na choroby, atrakcyjnym wyglądzie owoców oraz lepszym smaku i przechowywaniu. Często są to odmiany klubowe – chronione prawnie, dostępne tylko dla licencjonowanych producentów.
Wśród najnowszych odmian warto wymienić:
- Cosmic Crisp – odmiana amerykańska, krzyżówka Honeycrisp i Enterprise. Jabłka są bardzo chrupiące, słodko-kwaskowe, o wyjątkowej trwałości i atrakcyjnym wyglądzie.
- Modi® – włoska odmiana o czerwonych owocach i słodkim smaku, odporna na parcha i przystosowana do uprawy ekologicznej.
- Opal® – krzyżówka Golden Delicious i Topaz. Żółte jabłko o wyjątkowo słodkim smaku, które nie ciemnieje po przekrojeniu.
- Redlove® – cała linia jabłek o czerwonym miąższu, m.in. Redlove Era, Redlove Calypso. Odmiany atrakcyjne wizualnie i ciekawe kulinarnie.
- Rosalie® – odmiana o jasnoczerwonych owocach i wyjątkowej odporności na parcha. Jabłka są chrupiące i aromatyczne.
Nowe odmiany są często przedmiotem badań i selekcji w instytutach sadownictwa, takich jak Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach czy ośrodki hodowli w Niemczech, Czechach i Włoszech.
Jakie są nazwy starych odmian jabłoni?
Stare odmiany jabłoni, choć mniej popularne w komercyjnej uprawie, cieszą się rosnącym zainteresowaniem wśród pasjonatów sadownictwa tradycyjnego, ekologów i smakoszy. Charakteryzują się odpornością na choroby, unikalnym smakiem i dużą wartością genetyczną.
Do tradycyjnych odmian jabłoni należą:
- Kosztela – jedna z najstarszych polskich odmian, słodka, soczysta, doskonała do bezpośredniego spożycia. Znana z intensywnego aromatu.
- Papierówka (Oliwka Żółta) – bardzo wczesna odmiana, ceniona przez kolejne pokolenia za delikatny smak i miękki miąższ.
- Malinówka – jabłko o różowo-czerwonym miąższu i wyrazistym malinowym aromacie. Krótkotrwałe w przechowywaniu.
- Antonówka – jabłko kwaśne, idealne na przetwory i do przechowywania. Odporne na mrozy.
- Reneta Szara (Reneta Złota) – jabłko o grubym miąższu i wysokiej zawartości kwasów, szczególnie cenione w kuchni.
- Glogierówka – odmiana regionalna o wyjątkowym smaku, często spotykana w starych sadach dworskich.
Stare odmiany często wymagają mniej chemicznej ochrony i są lepiej przystosowane do lokalnych warunków klimatycznych. W ostatnich latach prowadzone są liczne programy zachowawcze, mające na celu odtworzenie i popularyzację tych odmian.
Wybór odpowiedniej odmiany jabłoni zależy od wielu czynników: warunków klimatycznych, dostępności zapylaczy, preferencji smakowych i przeznaczenia owoców. Warto znać zarówno nowoczesne odmiany, które oferują wysokie plony i odporność na choroby, jak i stare, tradycyjne typy, które niosą ze sobą niepowtarzalny smak i historię. Sadzenie różnorodnych odmian – samopylnych, słodkich, miękkich i nowych – zwiększa szanse na sukces w uprawie i cieszy podniebienie przez cały sezon.
