Katalpa, znana również jako surmia, to drzewo, które zdobywa coraz większą popularność w ogrodach prywatnych i przestrzeniach publicznych. Zachwyca egzotycznym wyglądem, dużymi sercowatymi liśćmi i efektownymi kwiatami przypominającymi orchidee. Ale jedną z jej najbardziej cenionych cech jest szybki przyrost roczny. W niniejszym tekście dokładnie przeanalizujemy tempo wzrostu katalpy oraz czynniki, które mogą je przyspieszyć lub spowolnić. Wiedza ta będzie szczególnie cenna dla ogrodników oczekujących szybkich rezultatów w kształtowaniu zieleni.
Ile rośnie katalpa w ciągu roku?
W sprzyjających warunkach katalpa potrafi zwiększyć swój wzrost nawet o 1–2 metry rocznie w pierwszych latach po posadzeniu. Jest to wynik imponujący, zwłaszcza w porównaniu do innych drzew liściastych sadzonych w ogrodach ozdobnych. Wysokość dorosłej katalpy może wynosić od 10 do 20 metrów, a średnica korony sięga nawet 8–12 metrów, w zależności od odmiany oraz warunków uprawy.
Najbardziej intensywny wzrost katalpy przypada na okres od drugiego do piątego roku po posadzeniu, kiedy drzewo ma już dobrze rozwinięty system korzeniowy i jest w pełni zaaklimatyzowane. Po tym czasie tempo wzrostu nieco się stabilizuje, jednak nadal jest wyraźnie widoczne z roku na rok.
Warunki wpływające na tempo wzrostu
Stanowisko i nasłonecznienie
Katalpa potrzebuje dużo światła, aby rosnąć dynamicznie i zdrowo się rozwijać. Najlepiej czuje się na stanowiskach w pełnym słońcu. Cień lub półcień mogą nieco ograniczyć jej potencjał wzrostowy, zwłaszcza jeśli są związane z obecnością innych drzew o silnej dominacji.
Gleba
Preferowana przez katalpę gleba to podłoże żyzne, przepuszczalne, lekko wilgotne, o odczynie lekko kwaśnym do obojętnego (pH 6–7). W glebach ciężkich, zbitych lub o podwyższonym poziomie wód gruntowych korzenie mogą mieć trudności z dostępem do tlenu, co spowalnia wzrost całego drzewa.
W przypadku gleb słabych, warto zastosować mieszankę ziemi kompostowej z perlitem lub piaskiem, co poprawi drenaż i dostępność składników odżywczych.
Nawożenie
Katalpa jest rośliną o dużym apetycie na składniki pokarmowe. Szczególnie w fazie intensywnego wzrostu warto dostarczać jej nawozy bogate w azot, fosfor i potas. Wczesną wiosną dobrze sprawdzają się nawozy organiczne, jak obornik granulowany czy kompost, a w maju i czerwcu można zastosować nawozy mineralne wieloskładnikowe, np. NPK 10-10-10.
Zbyt intensywne nawożenie azotem może jednak prowadzić do zbyt bujnego wzrostu kosztem kwitnienia, dlatego proporcje powinny być dobrze dobrane do wieku rośliny i jej fazy rozwoju.
Nawadnianie
Młode egzemplarze katalpy wymagają regularnego podlewania, szczególnie w pierwszych dwóch sezonach po posadzeniu. Brak wody w tym okresie znacząco wpływa na spowolnienie wzrostu. W późniejszych latach drzewo radzi sobie znacznie lepiej z okresowym niedoborem wody, choć susze długotrwałe mogą powodować zasychanie liści lub ich przedwczesne zrzucanie.
Cięcie i formowanie
Cięcie katalpy nie jest konieczne, ale może wpływać na jej pokrój i siłę wzrostu. Regularne przycinanie młodych pędów (szczególnie w pierwszych 3 latach) może sprzyjać silniejszemu rozgałęzianiu i szybszemu zagęszczaniu korony. W przypadku odmian niskopiennych, jak Catalpa bignonioides Nana, cięcie staje się wręcz podstawową metodą kontroli kształtu drzewa.
Ważne, by cięcie wykonywać wczesną wiosną – zanim zacznie się intensywny wzrost soków – lub pod koniec zimy. Cięcie letnie może osłabić roślinę i spowodować infekcje przez otwarte rany.
Różnice między odmianami katalpy
Nie wszystkie katalpy rosną w takim samym tempie. Istnieją znaczne różnice między gatunkami i odmianami ozdobnymi. Oto najczęściej spotykane w polskich ogrodach:
-
Catalpa bignonioides – typowa katalpa zwyczajna, rosnąca nawet do 15–18 metrów wysokości. W pierwszych latach przyrasta o 1,5–2 metry rocznie.
-
Catalpa bignonioides Aurea – wolniej rosnąca, o złocistych liściach, osiąga do 10–12 metrów. Roczny przyrost to około 0,5–1 metra.
-
Catalpa bignonioides Nana – odmiana karłowa, szczepiona na pniu, nie przekracza 3–5 metrów wysokości. Jej wzrost jest bardzo powolny – maksymalnie 20–30 cm rocznie, ale za to forma korony jest gęsta i kulista.
-
Catalpa speciosa – największa z katalp, osiąga nawet 20 metrów i szybciej przyrasta niż inne gatunki. Idealna do dużych ogrodów.
Strefa mrozoodporności i klimat
Katalpa najlepiej czuje się w strefach mrozoodporności 6–8. Oznacza to, że dobrze rośnie niemal w całej Polsce, z wyjątkiem rejonów podgórskich i miejsc narażonych na silne wiatry i mrozy. Młode egzemplarze mogą przemarzać, zwłaszcza w czasie bezśnieżnych zim. Ochrona zimowa w postaci kopczyków lub osłon agrowłókninowych może być kluczowa dla zachowania tempa wzrostu w kolejnych sezonach.
Cieplejsze i wilgotniejsze lata dodatkowo stymulują przyrost pędów. W rejonach o łagodniejszym klimacie, jak Dolny Śląsk czy Małopolska, katalpy osiągają swoje maksymalne możliwości wzrostu znacznie szybciej.
Problemy ograniczające wzrost
Choroby i szkodniki
Mimo że katalpa jest drzewem stosunkowo odpornym, może paść ofiarą kilku problemów fitosanitarnych. Najczęstsze to:
-
Mączniak prawdziwy – biały nalot na liściach ogranicza fotosyntezę i osłabia wzrost.
-
Zgorzel pędów – dotyczy głównie młodych roślin; powoduje zamieranie końcówek pędów.
-
Ślimaki i larwy owadów – uszkadzają młode liście, szczególnie po wilgotnej wiośnie.
Wszystkie te problemy, jeśli nie są w porę zidentyfikowane i zwalczone, mogą ograniczyć wzrost rośliny nawet o połowę w danym sezonie.
Zbyt głębokie sadzenie
Katalpa źle znosi sadzenie zbyt głęboko. Szyjka korzeniowa powinna znajdować się tuż nad powierzchnią ziemi. Zbyt głębokie umiejscowienie prowadzi do niedotlenienia korzeni, zahamowania wzrostu i zwiększonego ryzyka chorób grzybowych.
Uszkodzenia mechaniczne
Młode pędy katalpy są dość kruche i mogą być łamane przez wiatr lub ciężkie opady deszczu. Złamania hamują wzrost i mogą otwierać drogę infekcjom. W pierwszych latach dobrze jest palikować młode drzewka i zapewnić im stabilne podparcie.
Czy można przyspieszyć wzrost katalpy?
Do pewnego stopnia tak. Połączenie odpowiedniego stanowiska, regularnego nawożenia, nawadniania i cięcia może sprawić, że młode katalpy osiągną pełnię potencjału wzrostowego. Pomocne będzie także ściółkowanie gleby wokół pnia, co ogranicza parowanie wody, reguluje temperaturę podłoża i zapobiega rozwojowi chwastów.
Wybierając sadzonki, warto postawić na okazy 2–3-letnie, które mają już dobrze rozwinięty system korzeniowy. Starsze egzemplarze trudniej się przyjmują i często potrzebują więcej czasu, by wznowić wzrost po przesadzeniu.
Pasjonaci ogrodnictwa docenią katalpę nie tylko za jej spektakularny wygląd, ale też za satysfakcjonujący, szybki rozwój widoczny już w pierwszych sezonach po posadzeniu.
Źródło: www.warsztatogrodnika.pl
