Szczepienie jabłoni to jedna z najważniejszych praktyk rozmnażania drzew owocowych, wykorzystywana zarówno w profesjonalnych szkółkach, jak i w przydomowych sadach. Umożliwia uzyskanie drzew o pożądanych cechach, jak smak owoców, odporność na choroby czy siła wzrostu. Aby proces szczepienia zakończył się powodzeniem, konieczne jest precyzyjne wykonanie techniki oraz dobór odpowiednich terminów i materiału roślinnego. Poniżej przedstawiamy kompleksowy poradnik, jak skutecznie zaszczepić jabłoń.
Czym jest szczepienie jabłoni?
Szczepienie, inaczej zwane okulizacją lub mikroszczepieniem, polega na połączeniu dwóch fragmentów roślin: podkładki i zraza. Podkładka to system korzeniowy (czasem z fragmentem pnia), na którym szczepi się wybrany zraz, czyli fragment pędu zawierający oczko lub pąk odmiany szlachetnej. Celem jest stworzenie jednego organizmu roślinnego, w którym podkładka wpływa na cechy wzrostowe, a zraz decyduje o jakości i rodzaju owoców.
Wybór odpowiedniego materiału
Podkładka
Podkładki mogą być silnie, średnio lub słabo rosnące. Wybór zależy od warunków glebowych, dostępności wody oraz przestrzeni w ogrodzie. Najpopularniejsze typy to:
-
M26 – półkarłowa, idealna do ogrodów przydomowych,
-
MM106 – średnio silnie rosnąca, odporna na choroby korzeni,
-
Antonówka – silnie rosnąca, dobrze znosi mrozy, preferowana w surowym klimacie.
Zraz
Zrazy pobiera się zimą (grudzień–luty), z jednorocznych, zdrowych pędów drzewa matecznego. Przechowuje się je w wilgotnym piasku w chłodnym miejscu (0–4°C). Tuż przed szczepieniem powinny być świeże, jędrne i nieuszkodzone.
Termin szczepienia jabłoni
Najlepszym okresem szczepienia jabłoni w Polsce jest wczesna wiosna – od marca do początku maja – w zależności od pogody i wybranej metody. Kluczowe jest rozpoczęcie wegetacji u podkładki (czyli tzw. ruch soków), co zwiększa szansę na przyjęcie się zraza.
Niektóre metody, jak okulizacja, stosuje się latem – w lipcu i sierpniu – ale najczęściej używaną techniką w warunkach amatorskich pozostaje szczepienie wiosenne na zrost.
Najpopularniejsze metody szczepienia jabłoni
Szczepienie przez stosowanie (ang. whip and tongue graft)
To najczęściej stosowana metoda w szkółkach i wśród ogrodników hobbystów. Polega na wykonaniu ukośnego cięcia na podkładce i zrazie o podobnej średnicy, a następnie dopasowaniu ich do siebie. Dla zwiększenia powierzchni styku wykonuje się dodatkowy języczek, który zwiększa stabilność połączenia.
Etapy:
-
Wybierz zraz i podkładkę o podobnej średnicy (6–10 mm).
-
Odetnij oba pod kątem 30–45° na długości około 3–4 cm.
-
Wykonaj dodatkowe nacięcie wzdłużne (języczek) w połowie cięcia.
-
Dopasuj zraz do podkładki – kambium musi się pokrywać.
-
Mocno owiń miejsce szczepienia taśmą ogrodniczą.
-
Zabezpiecz szczepionkę maścią ogrodniczą lub woskiem.
Szczepienie za korę
Metoda stosowana przy grubszych podkładkach (np. starych drzewach). Umożliwia przeszczepienie kilku zrazów na jeden pień.
Etapy:
-
Przygotuj zrazy z 2–3 oczkami.
-
Na korze wykonaj pionowe nacięcie o długości 3–4 cm.
-
Odsuń korę i wsadź zraz tak, by jego ścięta powierzchnia przylegała do drewna.
-
Przymocuj zraz taśmą i zabezpiecz miejsce szczepienia.
Okulizacja (letnie szczepienie oczkiem)
Stosowana głównie w lipcu i sierpniu. Zamiast całego zraza wykorzystuje się tylko jedno oczko z fragmentem kory.
Etapy:
-
Na podkładce wykonaj nacięcie w kształcie litery T.
-
Delikatnie rozchyl korę.
-
Wprowadź oczko (pąk liściowy) z fragmentem kory i miazgi.
-
Zwiąż miejsce okulizacji taśmą ogrodniczą.
Warunki sprzyjające przyjęciu szczepienia
-
Temperatura: optymalna to 15–25°C.
-
Wilgotność: szczepienie najlepiej przyjmuje się przy umiarkowanej wilgotności powietrza.
-
Higiena narzędzi: narzędzia powinny być ostre i odkażone, by nie przenosić patogenów.
-
Ochrona przed wysychaniem: miejsce szczepienia należy zabezpieczyć taśmą i maścią ogrodniczą.
Pielęgnacja po szczepieniu
Po wykonaniu szczepienia należy:
-
Regularnie kontrolować miejsce szczepienia.
-
Usuwać dzikie pędy z podkładki, które konkurują o soki.
-
Chronić przed mrozem (np. przez okrycie workiem jutowym w razie przymrozków).
-
Po 4–6 tygodniach, gdy widać wyraźny przyrost zraza, delikatnie poluzować opaskę.
W kolejnym sezonie, jeśli szczepienie się przyjmie, można formować koronę i kontynuować prowadzenie drzewa zgodnie z wybraną formą cięcia.
Szczepienie jabłoni to skuteczna i niezawodna metoda rozmnażania odmian szlachetnych, dająca kontrolę nad jakością i wzrostem drzewa. Kluczem do sukcesu jest precyzyjna technika, wybór odpowiednich komponentów oraz zapewnienie optymalnych warunków połączenia. Dla ogrodników, którzy pragną mieć w sadzie wybrane odmiany jabłoni – zwłaszcza te trudnodostępne w handlu – opanowanie techniki szczepienia to cenna i praktyczna umiejętność.
