Tuje to jedne z najpopularniejszych roślin iglastych wykorzystywanych w ogrodach, szczególnie jako żywopłoty lub solitery. Występują w wielu odmianach, różniących się tempem wzrostu, kolorem igieł, kształtem, a także wymaganiami uprawowymi. Najczęściej spotykane w Polsce odmiany to Thuja occidentalis (żywotnik zachodni) i Thuja plicata (żywotnik olbrzymi), z których wyprowadzono wiele atrakcyjnych kultywarów. Wśród nich najbardziej znane to ‘Szmaragd’, ‘Brabant’, ‘Columna’, ‘Danica’, ‘Smaragd Light’, ‘Europe Gold’, czy ‘Golden Smaragd’.
Już na wstępie warto zaznaczyć, że najczęściej wybieranymi odmianami tui do ogrodów są ‘Szmaragd’ i ‘Brabant’, które różnią się nie tylko wyglądem, ale także wymaganiami i przeznaczeniem. Wybór odpowiedniego rodzaju tui zależy od tego, jakie mamy oczekiwania wobec roślin – czy ma tworzyć szybki żywopłot, czy ozdabiać rabaty jako roślina formowana, czy może być niskim krzewem do ogrodu skalnego.
Jakie są odmiany tuj?
Odmiany tui można podzielić na kilka grup, ze względu na ich wysokość, kształt oraz tempo wzrostu:
1. Tuje kolumnowe (wąskie, strzeliste)
- ‘Szmaragd’ (Thuja occidentalis ‘Smaragd’) – gęsta, kolumnowa, o intensywnie zielonej barwie przez cały rok.
- ‘Brabant’ – szybkorosnąca, luźniejsza w pokroju, nieco szersza od ‘Szmaragdu’.
- ‘Columna’ – bardzo wąska, zwarta kolumna, często wykorzystywana na formowane żywopłoty.
- ‘Holmstrup’ – gęsta, wolno rosnąca odmiana, idealna do mniejszych ogrodów.
2. Tuje kuliste (niskie, karłowe)
- ‘Danica’ – kulista, regularna forma, dorasta do ok. 0,5 m wysokości.
- ‘Little Giant’ – bardzo podobna do ‘Danica’, ale nieco bardziej zwarta.
- ‘Mr. Bowling Ball’ – odmiana o delikatnych igłach i kulistym pokroju, ozdobna i wolno rosnąca.
3. Tuje barwne
- ‘Europe Gold’ – żółto-zielona odmiana, szczególnie intensywna na młodych pędach.
- ‘Golden Smaragd’ – złocista wersja popularnej tui ‘Szmaragd’.
- ‘Rheingold’ – karłowa odmiana o złocisto-miedzianym zabarwieniu, zmieniającym się sezonowo.
Które drzewo tui jest najlepsze?
Nie istnieje jedno „najlepsze” drzewo tui – wszystko zależy od celu nasadzenia i warunków ogrodowych. Dla większości właścicieli ogrodów najlepszym wyborem okazuje się:
- ‘Szmaragd’ – jeśli zależy nam na estetycznym, gęstym i nisko wymagającym żywopłocie o intensywnie zielonej barwie przez cały rok.
- ‘Brabant’ – jeśli priorytetem jest szybki efekt przesłonięcia przestrzeni, np. wzdłuż ogrodzenia, choć wymaga częstszego formowania.
- ‘Danica’ – idealna do małych ogrodów, rabat i jako niska dekoracja.
- ‘Europe Gold’ – dla tych, którzy chcą dodać koloru do kompozycji ogrodowej.
W przypadku miejsc narażonych na silne wiatry czy mróz warto wybierać odmiany odporne, np. ‘Columna’ czy ‘Holmstrup’. Ogólnie rzecz biorąc, ‘Szmaragd’ uznawana jest za najbardziej uniwersalną i reprezentacyjną odmianę tui.
Jaka jest najszybciej rosnąca tuja?
Bezkonkurencyjną odpowiedzią na to pytanie jest: tuja ‘Brabant’.
- Rośnie w tempie do 40–60 cm rocznie, co czyni ją jedną z najszybciej rosnących odmian w polskich warunkach klimatycznych.
- Już po kilku sezonach może osiągnąć 3–4 metry wysokości, dzięki czemu doskonale sprawdza się jako ekran osłaniający posesję.
- Ze względu na szybki wzrost wymaga jednak regularnego cięcia – najlepiej dwa razy w sezonie, wczesną wiosną i późnym latem.
Warto zaznaczyć, że szybki wzrost ‘Brabant’ idzie w parze z luźniejszym pokrojem, co w praktyce oznacza, że nie jest tak gęsta jak ‘Szmaragd’. Dlatego do uzyskania zwartego żywopłotu trzeba sadzić ją nieco gęściej lub systematycznie formować.
Jaka jest różnica między tują Brabant a Szmaragd?
Obie odmiany – ‘Brabant’ i ‘Szmaragd’ – pochodzą z tego samego gatunku (Thuja occidentalis), ale różnią się wieloma cechami, które mają kluczowe znaczenie przy planowaniu ogrodu.
| Cecha | Tuja 'Brabant’ | Tuja 'Szmaragd’ |
|---|---|---|
| Pokrój | Luźniejszy, nieregularny | Zwarta, kolumnowa forma |
| Kolor igieł | Zielony, może brązowieć zimą | Intensywnie zielony przez cały rok |
| Tempo wzrostu | Bardzo szybkie (40–60 cm/rok) | Średnie (15–30 cm/rok) |
| Wymagania pielęgnacyjne | Wymaga cięcia i formowania | Utrzymuje kształt bez cięcia |
| Zastosowanie | Żywopłoty formowane, osłony | Żywopłoty ozdobne, reprezentacyjne |
W skrócie: ‘Brabant’ sprawdzi się, jeśli zależy nam na szybkim efekcie i jesteśmy gotowi poświęcić czas na pielęgnację. ‘Szmaragd’ jest idealna dla osób ceniących estetykę i niskie wymagania pielęgnacyjne.
Jakie są wady tui Brabant?
Mimo swoich zalet – szybkiego wzrostu i niskiej ceny – tuja ‘Brabant’ ma też istotne wady, które warto wziąć pod uwagę przed posadzeniem:
1. Wymaga częstego cięcia
Bez regularnego formowania jej pokrój staje się nieregularny, a roślina traci efekt estetyczny. Zbyt rzadkie cięcie prowadzi do przerzedzeń i łysych miejsc.
2. Zimowa brązowienie igieł
W przeciwieństwie do ‘Szmaragd’, ‘Brabant’ może tracić intensywną barwę zimą – igły stają się brunatne, co osłabia walory ozdobne w okresie, gdy inne rośliny ogrodowe również są mniej dekoracyjne.
3. Mniejsza odporność na choroby i szkodniki
Brabant jest bardziej podatna na choroby grzybowe (np. fytoftorozę) oraz ataki mszyc czy przędziorków, zwłaszcza w gęstych nasadzeniach i przy złej cyrkulacji powietrza.
4. Luźniejszy pokrój
Aby uzyskać zwarty żywopłot, trzeba sadzić ją gęsto i dbać o równomierny przyrost, co wiąże się z większym nakładem pracy.
Wybór odpowiedniej odmiany tui powinien być podyktowany zarówno estetyką, jak i funkcjonalnością rośliny w danym miejscu. ‘Szmaragd’ to najlepszy wybór dla osób oczekujących dekoracyjnego, gęstego żywopłotu bez konieczności częstego cięcia. ‘Brabant’ natomiast jest niezastąpiona, gdy zależy nam na szybkim przysłonięciu działki, choć wymaga większej pielęgnacji. Poza tym w ogrodach świetnie sprawdzą się także tuje karłowe jak ‘Danica’ czy barwne jak ‘Golden Smaragd’, które wzbogacają kompozycje ogrodowe.
Dobierając odmianę, warto kierować się nie tylko wyglądem tui, ale także warunkami glebowymi, nasłonecznieniem i gotowością do prac pielęgnacyjnych. Dzięki temu nasz ogród zyska trwałą i zdrową zieloną strukturę na długie lata.
